Wirusy (łac. virustrucizna, jad) – skomplikowane cząsteczki organiczne, nie mające struktury komórkowej, zbudowane z białek i kwasów nukleinowych. Zawierają materiał genetyczny w postaci RNA(wirusy RNA) lub DNA, wykazują jednak zarówno cechy komórkowych organizmów żywych, jak i materii nieożywionej.

Według definicji Andrégo Lwoffa, wirus to „zakaźny, potencjalnie patogenny nukleoproteid, istniejący tylko pod postacią jednego kwasu nukleinowego, który reprodukuje materiał genetyczny. Jest niezdolny do podziałów poza komórką i zazwyczaj nie posiada enzymów (a zatem nie wykazuje metabolizmu)”.

wirus Marburg

Czy wirusy są żywe?

Czy należy uznać wirusy za organizmy żywe, zależy od przyjętej definicji życia. Wirusy są zazwyczaj uznawane za żywe w funkcjonalnych definicjach życia, nie są zaś – w strukturalnych.

Funkcjonalne definiowanie życia polega na ustaleniu listy aksjomatów, nieodwołujących się do jego struktury, które musi spełniać każdy organizm, żeby można go było uznać za żywy. Według jednej z możliwych aksjomatyzacji (choć wszystkie one znaczą mniej więcej to samo) musi on:

A zatem priony, choć potrafią się powielać, nie posiadają żadnych istotnych cech dziedzicznych, zatem nie są żywe. Wirusy biologiczne, hipotetyczne przedkomórkowe życie na Ziemi i ewentualne podobne formy mogące istnieć na innych planetach są według tej definicji żywe.

Strukturalne definiowanie życia polega na ustaleniu listy kryteriów odwołujących się do struktury organizmu. Są to m.in.:

W przeciwieństwie do definicji funkcjonalnej, nie ma tu ustalonego zbioru warunków, w większości takich zestawów wirusy nie spełniają jednak przynajmniej jednego warunku.

Wirusy nie są organizmami.  Są cząsteczką chemiczną zbudowaną z kwasu nukleinowego i białka zwanego kapsydem (2 białka). Niektóre mają jeszcze dodatkową osłonkę.

10 – 400 nm – nie widać ich  mikroskopach świetlnych, widać w elektronowych, nie stosuje się do nich żadne zasady systematyki.

KLASYFIKACJA WIRUSÓW  

Ze względu na rodzaj infekowanych komórek:

  • Roślinne
  • Zwierzęce
  • Bakteriofagi

Ze względu na kształt:

  • Bryłowate – formy różnych brył geometrycznych
  • Spiralne – mają spiralnie skręcony kwas nukleinowy, a na spirale są nałożone kapsomery białkowe budujące kapsyd.
  • O budowie złożonej

Ze względu na rodzaj wywoływanej choroby:

  • Łagodne – jeśli nie występuje liza np. wirus brodawek ludzkich (kurzajek)
  • Złośliwe – powodują lizę, czyli rozpad zainfekowanej komórki. Bakteriofagi są zwykle złośliwe

3 hipotezy skąd są wirusy:

  1. Wirusy to pierwociny życia na Ziemi.
  2. Uproszczone bakterie w skutek długotrwałego pasożytnictwa.
  3. Z komórek bakteryjnych wydostało się trochę kwasu i białek i powstała niezależna autonomiczna jednostka jaką jest wirus.

Pochodzenie jest prawdopodobnie polifiletyczne – od różnych przodków.

Wirusy nie prowadzą żadnego metabolizmu, wszystko co im potrzebne do życia wraz z energią daje im komórka żywicielska. Nie rozmnażają się, one się namnażają (namnaża je komórka żywicielska).

Etapy infekcji wirusowej:

  1. Faza adsorpcji – wirus zbliża się do komórki którą ma infekować i rozpoznawany jest przez receptory komórki
  2. Faza penetracji – w przypadku bakteriofaga to wstrzyknięcie przez kanalik w ogonku tylko DNA bakteriofaga (kapsyd na zewnątrz); w przypadku innych wirusów wnikają całe wiriony (winion – 1 wirus)
  3. Faza eklipsy = utajenia – zachodzi w każdej innej komórce niż bakteryjna. Następuje rozkład kwasu nukleinowego od białka, czyli  komórce nie ma kompletnych wirionów. Na tym etapie wirus nie może infekować innych komórek, bo nie jest wirusem kompletnym i nie jest wykrywalny.
  4. Faza replikacji – powielanie kwasu nukleinowego wirusa  jądrze komórkowym komórki żywicielskiej. W rybosomach komórki zachodzi synteza wirusowego białka, z którego powstanie kapsyd. Materiał budulcowy do budowy kwasów nukleinowych i białek i energia używana do procesu pochodzą z komórki żywicielskiej.
  5. Faza składania (dojrzewanie) – składanie kwasu nukleinowego i białka (powstaje wirion)
  6. Faza uwalniania – może dojść do lizy (rozpadu ) tedy to wirus złośliwy (np. bakteriofagi), bądź uwalniają się pozostawiając komórkę żywą najczęściej w drodze dyfuzji.

Dodatkowa osłonka na wirusach wytwarzana jest przez błony komórki żywicielskiej w momencie uwalniania.

Cykl lityczny – wtedy, gdy bakteriofag namnożony przez komórkę żywicielską doprowadza do jej lizy, czyli rozpadu.

Cykl lizogeniczny – DNA wirusa wbudowuje się do DNA bakterii jako profag, czyli pro wirus jest powielany przed każdym podziałem komórki razem z DNA i trafia do komórek potomnych. Po wielu cyklach lizogennych wirus schodzi na drogę cyklu litycznego.

Choroby wirusowe roślin: (nie należy z nimi walczyć )

  • Karłowatość
  • Kędzierzawość
  • Mozaikowatość (smugowatość)
  • Liściozwój

Choroby wirusowe zwierząt: (bywa, że zarażają się od zwierząt ludzie, są to tedy zoonozy, czyli choroby odzwierzęce )

  • Wścieklizna  – RNA
  • Nosówka
  • Pryszczyca
  • Myksomatoza

Choroby wirusowe człowieka:

DNA wirusowe RNA wirusowe
           Ospa prawdziwa

          Ospa wietrzna

           Półpasiec

           Opryszczka

           Kurzajki, czyli brodawki ludzkie

           Grypa

       AIDS (zespół nabytego upośledzenia odporności)

           Choroba Haynego – Mediny (paraliż dziecięcy, polio )

           Świnka

           Odra

           Różyczka (szczepione tylko dziewczynki 13 – 14 lat)

           Zapalenie opon mózgowych

           Zapalenie płuc

           Adeno wirusy

Grypa i wirus HIV – najczęściej się mutują i nie ma na nie skutecznych szczepionek (bryły z osłonką i posiadają dodatkową osłonkę na czynniki zewnętrznego środowiska)

WIROIDY – jest to tylko kas nukleinowy, zwykle RNA te wiroidy to czynniki chorobotwórcze, atakują głownie rośliny, przede wszystkim ziemniaki i cytrusy.

PRIONY tylko białko które jest czynnikiem chorobotwórczym; choroby zwierząt i ludzi (choroba szalonych krów – w odniesieniu do Crauzfelda Jacoba) – jest to gąbczaste zwyrodnienie mózgu, pro wirusa nie niszczy wysoka temperatura, bo białko wnikając do organizmu zarządza rybosomom syntezę takiego samego białka.

Retrowirus niektóre wirusy RNA, np. HIV, które mają zdolność do odwrotnej transkrypcji. Wirusy te przepisują swoją informacje z RNA do DNA, żeby  tej formie wbudować informacje do DNA gospodarza.

Wirusy

Mimo wciąż nieznanych w szczegółach mechanizmów zakażeń wirusowych na poziomie organizmu, przy obecnym stanie wiedzy można wyróżnić dwa główne rodzaje zakażeń, oparte na miejscu występowania wirusa:

Zakażenia miejscowe – wirusy występują w określonym narządzie lub tkance i nie rozprzestrzeniają się na cały organizm; przykładem może być krowianka, która dotyczy tylko skóry, albo grypa, w przypadku której atakowana jest błona śluzowa gardła.

Zakażenie uogólnione – dotyczy zwłaszcza chorób gorączkowych; przebiega ono według następującego schematu:

  1. Wirusy przenikają przez nabłonek i podlegają wstępnej replikacji (mogą także powielać się w samym nabłonku);
  2. Po wstępnej replikacji dochodzi do przedostania się wirionów do krwi i chłonki; efektem jest powstanie pierwotnej wiremii, której towarzyszy pierwszy rzut gorączki;
  3. Wirusy atakują układ siateczkowo-śródbłonkowy, gdzie dochodzi do ponownej replikacji;
  4. Wiriony po raz drugi dostają się do krążenia, wywołując wiremię wtórną, której także towarzyszy gorączka;
  5. W wyniku tropizmu tkankowego zajmowane są narządy docelowe, czego wynikiem jest powstanie mniej lub bardziej charakterystycznych objawów chorobowych. Najważniejsze narządy docelowe to skóra, wątroba, płuca, układ nerwowy i nerki.

Schemat zakażenia uogólnionego został opracowany przez Fennera.

Choroby wirusowe u ludzi:

  • odra,
  • świnka,
  • ospa wietrzna,
  • ospa prawdziwa,
  • różyczka,
  • grypa,
  • katar,
  • polio (choroba Heine-Medina),
  • wirusowe zapalenie wątroby (żółtaczka zakaźna),
  • AIDS,
  • SARS,
  • gorączka krwotoczna Ebola,
  • opryszczka,(zajad),
  • żółta febra,
  • denga.

Treści z serwisu vollmedica .eu mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w stronie Vollmedica należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie.

Zródło – internet