Bruzdogłowiec szeroki (Diphyllobothrium latum)
Bruzdogłowiec szeroki (Diphyllobothrium latum) – pasożytniczy tasiemiec należący do płazińców (robaki płaskie).
Zarażenie bruzdogłowcem szerokim wywołuje u ludzi chorobę zwaną difylobotriozą, rzadkim objawem może być niedokrwistość złośliwa (1%), wywołana niedoborem witaminy B12. Osiąga od zaledwie 4 cm (w ciele chomika) do nawet 20 m długości, jest najdłuższym tasiemcem, jaki pasożytuje u człowieka. Składa się z około 3000 proglotydów. Skoleks pasożyta jest mały (2-3 mm długości, około 1 mm szerokości), spłaszczony grzbietowo-brzusznie, zaopatrzony w bruzdy czepne (bothria). Za skoleksem znajduje się rozciągliwa cienka szyjka. Około 20% pierwszych członów jest jałowych, męskich i hermafrodytycznych. Dalsze 80% jest dojrzałych, w których znajduje się macica zawierająca jaja.
Podobnie jak inne tasiemce bruzdogłowiec szeroki jest pasożytem jelita cienkiego. Jest największym spośród nich wszystkich, gdyż starsze osobniki dochodzą nawet do 15–20 m długości.
Zbudowany jest z charakterystycznej główki z podłużnymi bruzdami czepnymi po bokach, szyjki i kilku tysięcy członów (3–4 tys.).
W organizmie człowieka może bytować od kilkunastu do kilkudziesięciu lat. Od innych odmian tasiemców różni się tym, że dojrzałe jajeczka wydostają się z członów tasiemca już w jelicie i wraz z kałem swobodnie (a nie w członach ciała tasiemca) są wydalane na zewnątrz organizmu ludzkiego. Dla dalszego rozwoju muszą przeniknąć do wody, aby dostać się kolejno do dwóch żywicieli pośrednich, a mianowicie do pewnej odmiany słodkowodnego raczka, zwanego oczlikiem oraz do niektórych ryb słodkowodnych (szczupak, okoń i inne) żywiących się m.in. oczlikami. Postaci larwalne są mało odporne na temperaturę i sól, stąd też gotowanie ryb, smażenie, solenie lub wędzenie niszczą zawarte w nich larwy bruzdogłowca.
Zarażenie bruzdogłowcem szerokim oprócz typowych dla zarażeń tasiemcem objawów ogólnych i żołądkowo-jelitowych powoduje, przez toksyczne działanie pasożyta, charakterystyczną niedokrwistość, przypominającą niedokrwistość złośliwą z niedoboru witaminy B12.
Człowiek zaraża się larwami bruzdogłowca przez spożycie zarażonej nimi nie dogotowanej lub niezbyt dobrze usmażonej, lub też nie dowędzonej ryby. Spożyte wraz z rybą jego żywe larwy przyczepiają się do błony śluzowej jelita i zaczynają się dalej rozwijać. W ciągu 5–6 tygodni przekształcają się w dojrzałe pasożyty, wytwarzające po kilkaset tysięcy jaj dziennie. W Polsce tasiemiec ten spotykany jest raczej rzadko.
Rozpoznanie
Opiera się na stwierdzeniu charakterystycznych jaj bądź członów tasiemca w kale.
Leczenie – podobnie jak i innych tasiemców – powinien prowadzić lekarz.
Zwalczanie i zapobieganie są trudne, gdyż człowiek nie ma większego wpływu na krążenie pasożyta w wodzie, w szerokim kręgu dzikich zwierząt i ryb. Niemniej właściwe zabezpieczenie kału i ścieków zmniejsza prawdopodobieństwo rozprzestrzeniania się tego tasiemca. Zapobieganie indywidualne polega na unikaniu spożywania półsurowych ryb oraz produktów spożywczych ich pochodzenia (wątróbki, ikra).
Bibliografia:
1)G. Bartosz, Nowotwory. Druga twarz tlenu. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008
2) A.Deryło, Parazytologia i akaroentomologia medyczna – Warszawa 2002
3) W.T. Dobrzański, Zarys Mikrobiologii dla farmaceutów. PZWL, Warszawa 1980.
4) B. Mach, K. Ulewicz, Zarys Kliniki Chorób Zakaźnych i Tropikalnych. Tom I. Wyd. AM im. Mikołaja Kopernika w Krakowie, Kraków 1986.
5) W. Brühl, R. Brzozowski, Vademecum lekarza ogólnego. PZWL, 1983.
6) dr H. Clark, Kuracja życia.