Helicobacter pylori (w skrócie Hp, dawna nazwa Campylobacter pylori)
Helicobacter pylori (w skrócie Hp, dawna nazwa Campylobacter pylori) – gram-ujemna, wyposażona w kilka witek bakteria o helikalnym kształcie, która zaliczana jest do pałeczek. Bakteria ta zasiedla powierzchnię komórek nabłonkowych błony śluzowej części przedodźwiernikowej żołądka.
Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że zainfekowanych tą bakterią jest ok. 70% ludzi w krajach rozwijających się i ok. 30% w krajach rozwiniętych. Jej obecność zwiększa ryzyko wystąpienia takich schorzeń jak zapalenie żołądka typu B (mogące prowadzić do powstania nowotworu) i wrzody trawienne. Obecnie wiadomo, że H. pylori odpowiada w przybliżeniu za 80% przypadków choroby wrzodowej żołądka i 90% przypadków choroby wrzodowej dwunastnicy. Jednakże u większości zakażonych osób choroba nie rozwija się; wysunięto wiele hipotez wyjaśniających ten fakt, ale żadna z nich nie uzyskała powszechnej aprobaty. Uważa się, że helikalny kształt bakterii (od którego wzięła się nazwa rodzaju) ma jej ułatwiać ruch w warstwie śluzu.
Historia odkrycia
Bakterie Helicobacter pylori zostały odkryte przez niemieckich naukowców w 1875, ale nie udało im się ich sztucznie wyhodować w laboratorium i szybko o nich zapomniano. W 1893 włoski badacz Giulio Bizzozero opisał bakterie helikalnego kształtu żyjące w kwaśnym środowisku żołądka psa. Po raz drugi, niezależnie od badania z 1875, bakterie te zostały zauważone przez Walerego Jaworskiegopracującego na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1899. Zaobserwował on charakterystyczne spirale bakterii i nazwał je Vibrio rugula. Jako pierwszy zasugerował także, że mogą one powodować schorzenia żołądka, ale swoje obserwacje opublikował jedynie po polsku, w książce „Podręcznik chorób żołądka” i przeszły one niezauważone. W 1952 Kornberg opisał hydrolizę znakowanego węglem C-14mocznika w żołądku kota. Zauważył również, że zjawisko to jest hamowane po podaniu antybiotyków. Obecnie wiadomo, że przyczyną rozkładu mocznika jest wydzielanie ureazy przez bakterie Helicobacter, a oparty na podobnej zasadzie test jest wykorzystywany od 1987 roku w diagnostyce zakażeń. W 1982, kiedy po raz pierwszy udało się wyhodować drobnoustrój, zauważono jego ogromne podobieństwo morfologiczne do rodziny Campylobacter, naukowcy nazwali więc wykryte bakterie organizmami podobnymi do Campylobacter (ang. CLO – Campylobacter-like organisms). Różnica dotyczyła jedynie licznych rzęsek, które w rodzinie Campylobacter są niezmierną rzadkością. Początkową nazwą było Campylobacter pyloridis (1984), zamienione w 1987 na Campylobacter pylori]. Po zbadaniu genomu w 1989 szczepy zakwalifikowano ostatecznie do rodzaju Helicobacter. Początkowo nie było pewne, czy bakteria ma jakiekolwiek szkodliwe działanie. Aby to udowodnić, ochotnicy wypili zawiesinę zawierającą hodowlę bakterii. Wystąpiły u nich objawy ostrego zapaleniażołądka, co było ważnym dowodem na chorobotwórcze działanie H. pylori. Odkrycie jest przypisywane dwóm australijskim patologom z uniwersytetu w Perth, Barry’emu Marshallowi i Robinowi Warrenowi, którzy za to odkrycie zostali w 2005 uhonorowani Nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny.
Stosunkowo szybko dostrzeżono powiązanie pomiędzy wrzodami i zapaleniem żołądka a obecnością bakterii w żołądku. Helicobacter pylori jest najważniejszą bakterią wśród flory żołądkowej człowieka. Odkryto również inne gatunki z rodzaju Helicobacter u ssaków i ptaków; niektóre z nich także mogą zakażać ludzi. Odkryto również, że niektóre gatunki z rodzaju Helicobacter zakażają wątroby pewnych ssaków, co prowadzi do chorób.
Niedawne badania wskazują, że różnorodność genetyczna H. pylori zmniejsza się wraz z odległością od Afryki Wschodniej, miejsca pochodzenia współczesnych ludzi. Przy pomocy danych o różnorodności genetycznej badacze stworzyli symulacje, które wskazują, że bakterie rozprzestrzeniły się z Afryki Wschodniej około 58000 lat temu. Wyniki wskazują, że zakażenie H. pylori u nowoczesnych ludzi występowało przed rozpoczęciem migracji z Afryki.
Helicobacter pylori to bakteria, która może prowadzić do występowania wielu chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego, w tym wrzodów żołądka i dwunastnicy, a nawet raka żołądka. Jak rozpoznać, że przyczyną choroby żołądka jest bakteria H. pylori? Jakie są objawy zakażania bakterią Helicobacter pylori? Czy u wszystkich chorych zakażenie objawia się tak samo?
Helicobacter pylori to bakteria, która po dostaniu się do organizmu człowieka, może prowadzić do występowania wielu chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego, m.in.: zapalenia błony śluzowej żołądka, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, a także zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów żołądka, zwłaszcza chłoniaków.
Objawy zakażania Helicobacter pylori
U niektórych osób zakażonych infekcja przebiega bezobjawowo. W terminologii medycznej określa się, że osoby te zmagają się z fenotypem łagodnego zapalenia błony śluzowej żołądka (jest to zapalenie „proste”, które można wykryć tylko w badaniu mikroskopowym). Zapalenie to przebiega bez istotnych zmian w wydzielaniu kwasu solnego i nie niesie za sobą ryzyka choroby.
U innych osób (szacuje się, że u ok. 10-20 procent osób zakażonych) bakteria może być przyczyną problemów żołądkowych. H. pylori wytwarza enzym zwany ureazą, który rozkłada mocznik do amoniaku i dwutlenku węgla, przez co zobojętnia sok żołądkowy. Oprócz tego bakteria produkuje także inne substancje, które powodują stan zapalny mogący doprowadzić do zaniku błony śluzowej żołądka (zapalenie zanikowe). U tych osób diagnozuje się wrzody dwunastnicy i wrzody w części przedodźwiernikowej żołądka – schorzenia, które charakteryzują się zwiększonym wydzielaniem gastryny i kwasu solnego.
W ten sposób bakteria najczęściej wywołuje objawy ostrego nieżytu żołądka, tj.:
- niestrawność,
- wzdęcia,
- ból w nadbrzuszu (przypominające bóle wrzodowe)
- nudności, wymioty,
- gorączka,
- pogorszenie samopoczucia,
- biegunka.
Objawy te szybko przemijają. Nie znaczy to jednak, że bakteria została wyeliminowana. Aby zwalczyć zakażenie, należy podjąć odpowiednie leczenie.
Leczenie zakażenia Helicobacter pylori przeprowadza się w celu całkowitego usunięcia bakterii H. pylori zagnieżdżonej w błonie śluzowej żołądka. Tylko w ten sposób można wyleczyć chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, a także zapobiec rozwojowi raka żołądka. Na czym polega leczenie chorych zakażonych Helicobacter pylori? Czy terapia może zapobiec nawrotom choroby i doprowadzić do trwałego wyleczenia zakażonych?
Leczenie zakażenia Helicobacter pylori polega głównie na stosowaniu antybiotyków. Celem antybiotykoterapii jest erydykacja, czyli całkowite usunięcie bakterii zagnieżdżonej w błonie śluzowej żołądka. Jednak ta metoda leczenia jest skuteczna tylko wtedy, jeśli stosuje się 2 antybiotyki jednocześnie i dodatkowo tzw. inhibitor pompy protonowej (IPP) – lek zobojętniający sok żołądkowy. Dzięki terapii potrójnej można skutecznie pozbyć się bakterii z organizmu i doprowadzić do trwałego wyleczenia chorych. W przypadku nieskuteczności (co zdarza się bardzo rzadko) stosuje się inny zestaw leków.
Leczenie zakażenia H. pylori – na czym polega eradykacja?
Zgodnie z ostatnimi ustaleniami Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii (d/s zakażenia Helicobacter pylori) w początkowej fazie leczenia stosuje się jeden z IPP (dowolny rodzaj) i dwa antybiotyki (najczęściej amoksycylinę i metronidazol). Wszystkie te leki przyjmowane są 2 razy dziennie przez 7 dni. W leczeniu pierwszego wyboru odsetek eradykacji wynosi ok. 70% i wciąż maleje (dawniej wynosił 80%), głównie poprzez wzrastającą oporność bakterii H. pylori na standardowo stosowane leki (zwykle metronidazol lub klarytromycynę).
Jeśli leki, od których rozpoczęło się leczenie, nie są skuteczne, stosuje się tzw. leki drugiego wyboru, tj. sól bizmutu, IPP, tetracyklina (4 x dziennie) i metronidazol (3 x 500 mg). Leczenie trwa 10-14 dni. Jest to tzw. terapia poczwórna. Jednak w Polsce sole bizmutu są niedostępne, dlatego proponuje się schemat trójlekowy zawierający IPP, amoksycylinę lub tetracyklinę oraz metronidazol.
Po skutecznej eradykacji Hp, nawroty zakażenia zdarzają się bardzo rzadko i najczęściej są skutkiem ponownego dostania się bakterii do organizmu (reinfekcja), a nie wznowienia utajonej infekcji.
Helicobacter pylori – profilaktyka
Jak uniknąć zakażenia bakterią Helicobacter pylori? Przede wszystkim należy przestrzegać podstawowych zasad higieny. tj. często myć ręce i zęby. Jednym z czynników zwiększających ryzyko nawrotu zakażenia bakterią jest próchnica lub inna choroba zębów wymagająca leczenia stomatologicznego.
Czy jest dostępna szczepionka przeciwko Helicobacter pylori?
Nie opracowano jeszcze szczepionki chroniącej przez zakażeniem Helicobacter pylori. Jednak naukowcy nie wykluczają możliwości powstania tego typu preparatu, tym bardziej że pierwsze próby immunizacji ludzi antygenami tych bakterii wypadły pomyślnie. Szczepionka przyniosłaby możliwość profilaktyki zachorowań zarówno na chorobę wrzodową jak i raka żołądka.
Za powstanie których chorób układu pokarmowego może być odpowiedzialna bakteria H. pylori?
1. Zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy.
2. Choroba wrzodowa żołądka – jest to choroba, której najczęstszą przyczyną jest H. pylori. 65-80% osób cierpiących na wrzody żołądka jest zakażonych.
3. Choroba wrzodowa dwunastnicy – szacuje się, że 95% osób zmagających się z wrzodami dwunastnicy jest zakażonych H. pylori
4. Rak żołądka – H. pylori zwiększa ryzyko rozwoju nowotworu żołądka, a szczególnie chłoniaka żołądka. Chłoniak rozwija się zazwyczaj na podłożu zapalenia błony śluzowej żołądka. Według badań bakteria ma wpływ na rozwój około 90% chłoniaków MALT – nowotworu tkanki limfatycznej przewodu pokarmowego.
5. Choroba Menetriera – jest to postać zapalenia żołądka, w której dochodzi do przerostu fałdów błony śluzowej.
Zakażenie Helicobacter pylori wiąże się także z wieloma chorobami spoza przewodu pokarmowego, np. astmą, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, udarem mózgu, autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy czy chorobą Parkinsona.
Znanych jest kilka fenotypów chorobowych związanych z zakażeniem H. pyroli, m.in. fenotyp wrzodu dwunastnicy i fenotyp raka żołądka. U chorych na wrzód dwunastnicy wywołany przez H. pylori nigdy nie rozwija się rak żołądka, gdyż fenotypy wrzodowy i nowotworowy wzajemnie się wykluczają.
Dieta przy zakażeniu bakterią Helicobacter pylori jest ważnym elementem wspomagającym leczenie farmakologiczne. Dzięki właściwemu żywieniu, możesz zmniejszyć ból żołądka, który jest głównym objawem infekcji, i przyspieszyć proces usuwania bakterii z organizmu. Poznaj zasady diety przy zakażeniu bakterią Helicobacter pylori. Sprawdź, co można, a czego nie można jeść podczas przyjmowania leków eliminujących bakterię.
Dieta przy zakażeniu Helicobacter pylori powinna wspierać proces leczenia farmakologicznego, którego celem jest usunięcie bakterii H. pylori z żołądka. Powinna także pomóc obniżyć poziom kwasów żołądkowych, zwłaszcza solnego, który jest odpowiedzialny za większość dolegliwości związanych z zakażeniem H. pylori. Celem tej diety jest bowiem także umożliwienie regeneracji błony śluzowej żołądka i dwunastnicy.
Zasady diety przy zakażeniu Helicobacter pylori
Osoby zmagające się z bakterią H. pylori powinny regularnie spożywać posiłki. Pod żadnym pozorem nie można dopuścić ani do uczucia głodu (pusty żołądek produkuje duże ilości kwasu solnego), ani do przejedzenia, którego skutkiem także jest nadprodukcja drażniącego żołądek kwasu. Dlatego przerwy pomiędzy posiłkami powinny wynosić 2-3 godziny.
Należy spożywać min. 4-6 małych posiłków dziennie, aby nie obciążać żołądka. Posiłki należy jeść powoli, dokładnie przeżuwając każdy kęs (najlepiej, aby wszystkie posiłki były dobrze ugotowane i rozdrobnione, a najlepiej przetarte). Pierwszy posiłek powinien być zjedzony krótko po przebudzeniu, a ostatni nie później niż 2-3 godziny przed snem. Najlepiej, aby posiłki były gotowane w wodzie i na parze, duszone bez podsmażania i pieczone w foli.
Należy przyjmować 2-3 l płynów w ciągu dnia, najlepiej pomiędzy posiłkami. Nie należy popijać w czasie posiłku oraz pół godziny przed i godzinę po jedzeniu (w tym ostatnim przypadku może to powodować cofanie treści żołądkowej do przełyku). Możesz pić nie tylko wodę mineralną, lecz także zieloną herbatę (ale tylko słabą) czy herbatki ziołowe (z rumianku i dziurawca) oraz kawę zbożową z mlekiem, a także zupy warzywne. Zaleca się, aby napoje miały umiarkowaną temperaturę.
Dieta przy zakażeniu H. pylori – co można jeść?
1. Produkty bogate w białko, wiążące nadmiar soku żołądkowego
- jajka
- mleko (najlepiej zsiadłe)
- słodka śmietanka
- masło
2. Produkty, które neutralizują bakterię H. pylori
- sok żurawinowy
- zielona herbatę
- czosnek, cynamon
- ryby, orzechy włoskie (tłuszcze omega-3)
3. Warzywa i owoce, a zwłaszcza brokuły (podobno zmniejszają one ilość bakterii w żołądku).
4. Mięso: chude wędliny i delikatne mięso (najlepiej drobiowe)
5. Przyprawy: sól, cukier, sok z cytryny, pieprz ziołowy lub biały (odrobina!), cynamon, goździki, wanilia, gałka muszkatołowa, ziele angielskie, bazylia, estragon, zioła prowansalskie, tymianek, koperek, natka pietruszki, anyżek.
6. Pozostałe:
- olej roślinny
- siemię lniane
- sucharki
- kasza manna
- słodycze, np. biszkopty
Po zakończeniu leczenia farmakologicznego, można stopniowo wprowadzać do jadłospisu inne produkty i zacząć powracać do w pełni zbilansowanej diety.
Treści z serwisu vollmedica .eu mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w stronie Vollmedica należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie.
Zródło – internet