Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV, Human Papilloma Virus)
wirus z rodziny papillomawirusów. Istnieje około 100 typów tego wirusa, z których część może być przyczyną łagodnych zmian w postaci brodawek na skórze, część powstawania łagodnych zmian w postaci kłykcin kończystych, a część nowotworów złośliwych, jak rak szyjki macicy i rak prącia.
Zakażenie HPV jest najczęstszą chorobą przenoszoną drogą płciową i większość ludzi przechodzi zakażenie HPV. U części osób zakażenie utrzymuje się co sprzyja rozwojowi raka głównie szyjki macicy, sromu, pochwy i ustnej części gardła. Raki związane z HPV stanowią 3,3 % zachorowań na raka wśród kobiet i 2 % wśród mężczyzn .
Budowa
Materiał genetyczny tego wirusa to DNA o wielkości około 8000 par zasad. Genom wirusa tworzą geny wczesne (E, early) oraz późne (L, late). Późne geny L1 i L2 są odpowiedzialne za syntezę białekotoczki, natomiast wczesne geny E1 i E2 odpowiadają za replikację genomu HPV. Onkoproteiny E5, E6 i E7 biorą udział w procesie nowotworzenia (transformacji nowotworowej). Białko E4 umożliwia interakcję z keratynami, co powoduje widoczny efekt w postaci zmian brodawkowych.
Mechanizmy zakażenia
Przyjmuje się, że nawet około 50% populacji ludzkiej w ciągu swojego życia przechodzi zakażenie HPV. Wirus ten jest przenoszony poprzez kontakt z naskórkiem, co powoduje powstawanie tzw. kurzajek czy brodawek stóp, albo drogą płciową u osób aktywnych seksualnie. W niektórych przypadkach infekcji odmianami wirusa typowymi dla narządów rodnych może dojść np. podczas porodu, gdzie matka zaraża wirusem dziecko. U wielu osób HPV znajduje się w fazie latencji, innymi słowy nie ujawnia się, a dzięki działaniu układu immunologicznego zakażenie ustępuje samoistnie. W przypadkach osób wykazujących objawy immunosupresji, czyli osłabienia odporności, może dojść do przewlekłego zakażenia HPV, a w następstwie do powstania nowotworów.
Wywoływane schorzenia
Istnieje około 100 typów wirusów HPV, które można podzielić na 2 grupy pod względem ryzyka onkologicznego:
Typy niskiego ryzyka
Należą tu przede wszystkim typy HPV 1 i 2 wywołujące kurzajki czy brodawki stóp w przypadku HPV 1. Objawy to różne rodzaje brodawek występujące na naskórku. Jeśli chodzi o typy wirusa przenoszone drogą płciową, to przede wszystkim HPV 6, 11, 42, 43, 44, które wywołują łagodne zmiany, np. kłykciny kończyste, pojawiające się do kilku miesięcy po kontakcie z osobą zakażoną. Zmiany te występują na zewnętrznych i wewnętrznych narządach płciowych – u kobiet na wargach sromowych, a także w okolicy krocza i odbytu oraz w przedsionku pochwy i w pochwie, u mężczyzn w cewce moczowej, na żołędzi i po wewnętrznej stronie napletka. Powikłaniem kłykcin u mężczyzn może być stulejka. Niekiedy zmiany pojawiają się na błonie śluzowej jamy ustnej bądź gardła. Kłykciny kończyste mogą ustępować samoistnie, w przypadkach przewlekłego utrzymywania się zmian możliwe jest leczenie miejscowe – aplikowanie maści z lekami przeciwwirusowymi, elektrokoagulacja, laseroterapia, zamrażanie ciekłym azotem bądź ostatecznie chirurgicznie usunięcie zmian. Ze względu na obecność wirusa HPV na błonach śluzowych chorego może dojść do powtórnego powstania kłykcin kończystych. Dzieje się tak w około 90% przypadków.
Typy wysokiego ryzyka (onkogenne)
Są to najczęściej typy HPV 16 i 18 , rzadziej 31, 33, 35, 39, 40, 43, 51, 52, 53, 54, 55, 56 i 58, które niekiedy bywają wyodrębniane w grupę umiarkowanego ryzyka. Zakażenie typami HPV 16 i 18 może prowadzić do niekontrolowanych podziałów komórkowych nabłonka szyjki macicy, co może skończyć się rakiem szyjki macicy. Przyjmuje się, że za około 2/3 przypadków raka szyjki macicy odpowiedzialne są wirusy HPV 16 i 18.
Ryzyko zakażenia onkogennym typem wirusa HPV towarzyszy kobiecie od inicjacji seksualnej przez całe życie aktywności płciowej. Chociaż większość zakażeń HPV obserwuje się u kobiet między 16 a 26 rokiem życia, to zwykle mają one charakter przemijający i samoistnie ustępują w przeciągu kilku miesięcy. U kobiet powyżej tego wieku znacznie częściej dochodzi do rozwoju przetrwałego zakażenia onkogennym typem wirusa HPV, które jest przyczyną raka szyjki macicy.
Profilaktyka zakażeń HPV
_EM.jpg)
Jeśli chodzi o tzw. kurzajki, to najlepszą profilaktyką jest unikanie bezpośredniego kontaktu, takiego jak uścisk rąk, z osobami z widocznymi brodawkami czy też dotykania przedmiotów sprzyjających przetrwaniu wirusa przez pewien czas (np. skórzane uchwyty do przytrzymywania się w środkach publicznego transportu). Jeżeli chodzi o brodawki stóp, to zapobieganie zakażeniu polega na noszeniu obuwia ochronnego w miejscach podwyższonego ryzyka, jak szatnie, pływalnie, natryski i łaźnie.
Zapobieganie zakażeniom HPV drogą płciową obejmuje przede wszystkim współżycie płciowe z partnerami niezakażonymi HPV, a stosowanie prezerwatyw tylko nieznacznie zmniejsza prawdopodobieństwo zakażenia tym wirusem. Obecnie najskuteczniejszą metodą diagnozowania zakażeń HPV drogą płciową jest wykonywanie regularnie badania cytologicznego, które pozwala na odpowiednio wczesne wykrycie zmienionych komórek. W przypadku obecności zmienionych komórek w preparacie mikroskopowym wskazane może być wykonanie badania PCR, które z dużą czułością wykrywa DNA wirusa, a także pozwala na określenie typów HPV w materiale (typowanie HPV).
W roku 2006 na rynek Stanów Zjednoczonych i Meksyku wprowadzono szczepionkę przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego firmy Merck & Co. o nazwie Gardasil, dostępną w Polsce od listopada 2006 roku jako Silgard. Szczepionka ta skierowana jest przeciwko najpopularniejszym typom HPV wywołującym kłykciny kończyste (HPV 6 i 11) oraz raka szyjki macicy (HPV 16 i 18). Trwałą (minimum 5-letnią) odporność zapewnia przyjęcie 3 dawek szczepionki (dawki przypominające po upływie 2 i 6 miesięcy od pierwszego szczepienia). Badania kliniczne dowodzą, że szczepionka ma największą skuteczność, jeśli podaje się ją dziewczynkom, które jeszcze nie miały kontaktu z HPV.
HPV to inaczej wirus brodawczaka ludzkiego. Stany przednowotworowe i rak szyjki macicy. Wystąpienie raka szyjki macicy poprzedza wystąpienie swoistych zmian przednowotworowych, określanych jako śródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy (CIN).
Około 60–75% dorosłych ma
Przyjmuje się, że czas, w którym zachodzi proces karcinogenezy w obrębie nabłonków szyjki macicy w wyniku zakażenia wirusem HPV, wynosi od 5 do ok. 10 lat. Wiek inicjacji seksualnej w populacji dziewcząt w Polsce wynosi ok. 17–19 lat. Na okres ten przypada też pierwszy z dwóch szczytów epidemiologicznych infekcji HPV.
Czynnikami sprzyjającymi powstawaniu zmian przednowotworowych i raka szyjki macicy jest wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego, częsta zmiana partnerów seksualnych, współżycie z partnerami mającymi wiele partnerek, niski poziom higieny osobistej, niski poziom wykształcenia i nieprzywiązywanie wagi do dbania o własne zdrowie, bowiem to wszystko zwiększa ryzyko zakażenia HPV. Osobnym, dużym czynnikiem ryzyka jest palenie papierosów i jednoczesne stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej, a także niedobór witaminy A (retinoidów), która ma znaczenie w prawidłowym dojrzewaniu i różnicowaniu się komórek rezerwowych w fizjologicznym stanie, jakim jest proces płaskonabłonkowej metaplazji. Również osoby z osłabionym układem odpornościowym, np. zarażone wirusem HIV czy biorcy przeszczepów organów, są w większym stopniu narażone na
Szanse przeżycia 5 lat u chorych na raka szyjki macicy w Polsce zmniejszyły się w ciągu ostatnich 30 lat i obecnie należą do najniższych w Europie, co rzutuje na utrzymywanie się umieralności na podobnym poziomie, mimo zmniejszania się zachorowalności. Polska i Finlandia miały w latach pięćdziesiątych podobną umieralność z powodu raka szyjki macicy. Obecnie umieralność w Polsce należy do najwyższych w Europie, w Finlandii – do najniższych. Obniżenie umieralności na raka szyjki macicy w Finlandii nastąpiło w wyniku wprowadzenia populacyjnych badań przesiewowych (skriningowych). Udowodniono, że badania te mogą obniżyć umieralność na raka szyjki macicy o 80%. Stąd systematyczne coroczne badanie cytologiczne i kolposkopowe powinno być obowiązkiem każdej kobiety. Należy podkreślić, że wyjątkowa dostępność szyjki macicy do oceny lekarskiej, tj. kolposkopowo-cytologicznej oraz wieloetapowy i długi w czasie proces karcinogenezy od dysplazji do raka inwazyjnego, umożliwia wykrywanie i skuteczne obniżenie współczynnika umieralności z powodu tego nowotworu.
Możliwości wykrywania HPV
Możliwości zapobiegania zakażeniu HPV i leczenia
Można wówczas rozważyć zastosowanie technik miejscowej destrukcji tkanek (kriokoagulacja lub waporyzacja laserem CO2) lub wycięcie zmiany pętlą elektryczną o wysokiej częstotliwości (LLETZ).
W razie stwierdzenia zmian dysplastycznych dużego stopnia podstawowym zabiegiem operacyjnym jest konizacja szyjki macicy. Macicę wycina się jedynie wówczas, gdy oprócz zmian dysplastycznych dużego stopnia są inne wskazania do wykonania tego zabiegu. W raku szyjki z wczesną inwazją, tj. niewidocznym jeszcze gołym okiem u kobiet pragnących jeszcze rodzić, można stosować zabiegi operacyjne pozwalające na zachowanie macicy i możliwości prokreacji. W przypadku nowotworów złośliwych bardziej zaawansowanych, tj. do stopnia klinicznego IIA, stosujemy zwykle radykalne usunięcie macicy wraz z węzłami chłonnymi miednicy mniejszej, a niekiedy także okołoaortalnymi. Niekiedy leczenie operacyjne jest uzupełniane radioterapią skojarzoną z chemioterapią.
W raku szyjki macicy jeszcze bardziej zaawansowanym, tj. gdy nowotwór nacieka przymacicza i dochodzi do kości miednicy mniejszej, zwykle leczenie rozpoczyna się od radioterapii. Rokowanie, tj. 5-letnie przeżycie, zależy od zaawansowania procesu nowotworowego. W I stopniu zaawansowania klinicznego 5-letnie przeżycie dotyczy ponad 70% leczonych, w II stopniu – 50–65%, a w nowotworach bardziej zaawansowanych odsetek wyleczonych jest niższy.
Treści z serwisu vollmedica .eu mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w stronie Vollmedica należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie.
Zródło – internet